Ստոմատիտներ են կոչվում բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի տարբեր ծագման ու դրսևորման բորբոքային հիվանդությունները: Այլ կերպ` բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի բոլոր հիվանդություններն ունեն մեկ ընդհանուր անվանում` ստոմատիտ, սակայն, եթե ախտահարվում է ոչ թե ամբողջ խոռոչն այլ ասենք, լեզվի, շուրթերի կամ էլ քիմքի որոշ հատվածներ, ապա այդ դեպքում խոսքը գլոսիտի, հեյլիտի ու պալանտինիտի մասին է:
Ստոմատիտը կարող է ինքնուրույն հիվանդություն լինել, կամ էլ այլ հիվանդությունների հետևանք, ինչպիսիք են` գրիպն ու կարմրուկը: Բերանաբորբով հաճախ հիվանդանում են երեխաները:
Չնայած ստոմատիտը հաճախ հանդիպող հիվանդություններից է, այնուամենայնիվ, ախտորոշումն այնքան էլ դյուրին չէ: Բանն այն , որ նման դրսևորումներ լինում են ոչ միայն բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի հիվանդությունների դեպքում, այլև տարբեր` տեղային կամ էլ ընդհանուր գործոնների ազդեցությամբ, ինչպես ասենք` ստամոքս-աղիքային, տրակտի, սիրտ-անոթային համակարգի, իմունիտետի թուլացման, ալերգիկ ռեակցիաների, նյութափոխանակության խանգարումներն են:
Տեղայինի դեպքում գործ ունենք անմիջական վնասվածքի ` քիմիական, ջերմային, ճառագայթային ազդեցության հետ, որի հետևանքով լորձաթաղանթի վրա առաջանում է խոց ու վերք:
Երբեմն ստոմատիտներ են առաջանում ատամնաբուժական խնդիրների` բերանի խոռոչի սխալ հիգիենայի, ատամնանստվածքի, ատամի քայքայման, բերանի դիսբակտերիոզի հետևանքով: Քիչ չեն դեպքերը, երբ բերանաբորբեր են առաջանում անմիջապես ատամնուբուժական գործընթացի ժամանակ. միկրովնասվածքների, պրոթեզավորման, քիմիական նյութերի պատճառով:
Ստոմատիտով հիվանդանում է բնակչության 20%-ը: Դրա վարակիչ լինելու վերաբերյալ ոչ մի վկայություն չկա:
Կանխարգելումը
Քանի որ ստոմատիտը կարող է նաև բերանի հյուսվածքների վնասման հետևանքով առաջանալ, ուստի, պետք է զգուշանալ, երբ ջարդված ատամներ, կոպիտ կամ էլ փշրված ատամնալիցք ունեք բերանում: Այս ամենը ահազանգում է` պետք է ատամնաբույժի մոտ գնալ անհապաղ: Եթե ատամնապրոթեզը սուր, ծակող կամ էլ կոպիտ եզրեր ունի, եթե ատամներն ուղղող սարք է տեղադրված (բրեկետ), ապա բոլոր անհանգստացնող, անհարթ եզրերը պետք է շտկել: Ատամները թելով, խոզանակով պետք է զգուշությամբ մաքրել:
Որպես ստոմատիտի կանխարգելիչ միջոց պետք է ամեն օր մաքրել ատամները: Իսկ եթե փաստի առջև եք կանգնել, ապա բժիշկը պետք է նախ` պարզի ստոմատիտի պատճառը: Ու եթե բոլոր տեսանելի խնդիրները վերացվել են, և այդուհանդերձ ստոմատիտ կա, ապա պետք է հայտնաբերվի օրգանիզմի այն հիվանդությունը, որի հետևանքով ստոմատիտ է առաջացել ու բուժվի: Դրանով պետք է զբաղվի միմիայն համապատասխան բժշկը:
Բերանաբորբի ժամանակ պետք է խուսափել կծու, աղի կամ էլ թթու սննդից, այն պետք է լինի չեզոք թթվայնության ու չգրգռի բերանի լորձաթաղանթը, վիտամիններով հարուստ լինի, որ նպաստի ստոմատիտի բուժման ընթացքին:
