Էկզեման մաշկի քրոնիկ բորբոքային հիվանդություն է, որը ախտադարձային բնույթ ունի: Այս հիվանդության ժամանակ բորբոքային պրոցեսը մաշկի վերին շերտերում է կատարվում: Հիվանդությանը բնորոշ է տարածումը մաշկի բոլոր հատվածներում (բացառությամբ լորձաթաղանթների): Այն ախտահարում է բոլոր մարդկանց` անկախ սեռի ու տարիքի:
Էկզեմայի առաջացման պատճառները
Ապացուցված է, որ էկզեմայի առաջացման պատճառները շատ բազմազան են և այն բարդ բազմաստիճան զարգացում ունի: Հիվանդությունը զարգանում է մի քանի գործոնների ` նյութափոխանակության, արտաքին ազդակների, նյարդաալերգիկ ու ներզատիչ բաղադրիչների փոխազդեցությամբ:
Արտաքին գործոններից են բակտերիաները, քիմիական նութերը, սննդամթերքը: Կարևոր դեր է կատարում օրգանիզմի տարբեր գրգռիչների նկատմամբ ալեգիկ ռեակցիան:
Պարզվել է անմիջական կապն էկզեմայի առաջացման ու իմունային համակարգի թուլացման ու խանգարման միջև: Դրա հետ կապված, շեղումներ են առաջանում նաև կենտրոնական նյարդային համակարգում: Ինչը կրկին հաստատում է ասվածը.էկզեման զարգացման բավական բարդ մեխանիզմով հիվանդություն է, որը կարող է փոխանցվել ժառանգաբար. եթե, օրինակ, ծնողներից մեկը տառապում է էկզեմայով, ապա երեխայի` հիվանդությունը ժառանգելու հավանականությունը 40%-է կազմում, իսկ 2 ծնողների հիվանդության դեպքում` 60%:
Այսօր արդեն հստակ տվյալներ կան, որ այս հիվանդության նկատմամբ նախատրամադրվածությունն առավել արտահայտված է սլավոնական ռասայի ներկայացուցիչների մոտ:
Էկզեմայի ախտանշանները
Այս հիվանդությունը 3 ձևով է ընթանում,սուր, ենթասուր ու քրոնիկ: Տարբերում են էկզեմայի հիմնական 6 տեսակ. մանրէաբանական, իսկական, մանկական, մասնագիտական, թեփոտ ու դիսհիդրոտիկ :
Իսկականը բնորոշվում է մաշկի վրա բշտերի առաջացումով, որոնք արագ պատռվում են, իսկ դրանց տեղում կետային էրոզիա է գոյանում: Հաճախ էկզեմայի օջախների առաջացումն ուղեկցվում է ուժեղ քորով:
Դիսհիդրոտիկ էկզեմա, որն ուղեկցվում է ոտնաթաթերին ու ձեռքի ափերում ցանի առաջացումով: Օջախները հստակ գծագրություն ունեն, որոնց կենտրոնում թեփուկներ են գոյանում կամ` միկրովեզիկուլներ:
Մանրէաբանական էկզեմայի դեպքում ցաները փափուկ կեղև ունեն, որոնց հեռացումից հետո թաց մակերես է գոյանում, ու տեսանելի են դառնում կարմիր գույնի մանր վերքերը:
Թեփոտ էկզեմա. այս դեպքում կարևոր դեր են խաղում ստաֆիլակոկերն ու Candida սնկերը: Այս տեսակն ի հայտ է գալիս արդեն գոյություն ունեցող նյարդաներզատիչ խանգարումների ֆոնին: Այն տեղակայվում է գլխի մազածածկ հատվածում, վերջույթների ծալքերում, գլխի ճակատային հատվածում ու կրծքի վերին մասում:
Մանկական էկզեմա.հիվանդությունը հաճախ հանդիպում է 3-5 տարեկան երեխաների մոտ, ովքեր կրծքահասակ տարիքում կերակրվել են ոչ մայրական կաթով(ինչպես ընդունված է ասել` արհեստական կերով): Այս հիվանդությանը բնորոշ է մաշկային ցանի հավասարաչափ տեղակայումը, ցանի եզրերի հստակ գծագրությունը, ախտահարման օջախներում այտուցվածությունը, բշտերի գորշ գույնի կեղևակալումն ու թեփոտումը:Հիվանդությունը սկսվում է ճակատային հատվածից ու այտերից, իսկ ժամանակի ընթացքում տարածվում է նաև գլխի մազածածկ հատվածում, պարանոցին, ականջներին, հետույքին ու մարմնի վրա: Հիվանդն անհանգիստ է քորի պատճառով:
Մասնագիտական էկզեմա, այս հիվանդությունը զարգանում է արտադրության պայմաններում ալերգենների հետ անմիջական շփման հետևանքով: Սկզբում ախտահարվում են մաշկի չծածկված հատվածները,ափերը, ուսերը, պարանոցը, դեմքը, երբեմն` ծնկներն ու ոտնաթաթերը: Հիվանդի մոտ նկատվում է հիպերեմիա (գերարյունություն), բշտեր, մարմնի այտուցվածություն ու քոր: Ընթացքը տևական է, սակայն վիճակի բարելավումը շատ արագ է կատարվում, ալերգենի հետ շփումը դադարեցնելուց հետո:
Բուժումը
Այս հիվանդության բուժումը տևական է ու պահանջում է համալիր մոտեցում: Շատ է կարևորվում հիվանդության առաջացման պատճառի հստակեցումը: Հիվանդության բուժման նպատակով հակահիստամինային, գլուկոկորտիկոիդ միջոցներ են նշանակվում, հակաբորբոքային դեղորայք ու ֆիզիկական պրոցեդուրաներ:Էկզեմայով հիվանդները պետք է խիստ սննդակարգի հետևեն, սահմանափակեն համեմունքները, միսը, քաղցր, թթուն և կծու սննդամթերքն:
Նախապատվությունը խորհուրդ է տրվում տալ կաթնա- ու բուսական սննդակարգին:
Օրգանիզմի վիճակը կարգավորվում է կալցիումի քլորիդի, նատրիումի տիոսուլֆատի, դիազոլինի, սուպրաստինի ու տավեգիլի կիրառմամբ համապատասխան բուժումից հետո: Ապա նշանակվում է վիտամինային թերապիա, որի նպատակն է օրգանիզմի դիմադրողականությունը բարձրացնել: Ցուցված են В, А, Д, Е, К վիտամինները: Արդյունավետ հակաբորբոքային ու ոչ ստերոիդային դեղամիջոց է համարվում ինդոմետացինը:
Բացի վերը թվարկված միջոցներից, կարևորվում է նաև էկզեմայի բուժումը արտաքինից: Հիվանդներին նշանակվում են քսուքներ. պրեդնիզոլոն, ինդոմետացին, ֆլուցինար ու ֆտորոկորտ:
Էկզեմայի կանխարգելումը
Էկզեմայի դեպքում պետք է կանխարգելիչ համալիր միջոցներ ձեռնարկել հիվանդության խորացումը կանխելու նպատակով: Հիվանդները պետք է հիգիենայի հարցում խիստ լինեն, ընտրեն բացառապես բնական կտորներից կարված սպիտակեղեն ու որոշակի սննդակարգի հետևեն:
Բժիշկ Ա. Վարդանյան
