«Առավոտ». Շրջադարձային պահ

«Կանադացի լրագրող և սոցիոլոգ Մալքոլմ Գլադուելի գիրքը հենց այդպես է կոչվում։ Գլադուելի տեսության էությունը հետևյալն է. փոքրիկ, երբեմն աչքի համար աննկատ փոփոխությունները կուտակվում են և ինչ-որ մի պահի սրընթաց ձևով, արմատապես փոխում իրավիճակը։ Տարրական օրինակ, օդի ջերմաստիճանը օրեցօր առանձնապես չի փոխվում, բայց «մի գեղեցիկ օր» անձրևը փոխարինվում է ձյունով։

Ի տարբերություն ֆիզիկական երևույթների՝ սոցիալական կյանքում փոփոխություններն, իհարկե, այդքան միագիծ չեն՝ այստեղ իրենց դերն են խաղում մի քանի գործոններ։ Ըստ Գլադուելի՝ գործում է համաճարակի սկզբունքը՝ հինգը վարակում են հարյուրին, հարյուրը՝ հազարներին։ Այդ տեսանկյունից նա հետազոտում է մոդայիկ դարձած երևույթները, հանցավորության հանկարծակի բռնկումները, ինչպես նաև բուն համաճարակները՝ հիվանդությունների տարածումը։

Արտագաղթը Հայաստանում նույնպես, իմ կարծիքով, «համաճարակ է», որի հիմքում, իհարկե, իշխանությունների մեղքերն են, բայց դա դարձյալ միագիծ կախվածություն չէ՝ գործոնները բազմաթիվ են։ Կամ՝ վերցնենք նույն չարաբաստիկ վոլեյբոլը. 20 տարում բացասական լիցքերը կուտակվեցին, ու մի օր պարզվեց, որ մենք, ըստ էության, չունենք ոչ ազգային հավաքական, ոչ էլ ազգային առաջնություն։ Եթե վերջերս պատասխանատվություն ստանձնած պաշտոնյան կարողանա «շրջադարձային պահ» ստեղծել, ապա բոլոր վեճերն անիմաստ էին։ Չի կարողանա, ուրեմն՝ իզուր էր ստանձնել։

Բանն այն է, որ դրական փոփոխությունները նույնպես տեղի են ունենում համաճարակի կանոններով, ինչի մասին գրում է Գլադուելը։ Գալիս է ինչ-որ մի պահ, երբ հանցագործությունների թիվը, հասնելով իր գագաթնակետին, միանգամից կտրուկ անկում է ապրում։ Կամ ցանկացած հիվանդության համաճարակ ավարտվում է նրանով, որ մի օր առողջացողների թիվը շեշտակի գերազանցում է հիվանդացողներին։ Կամ՝ արտաքուստ ապատիկ, պասիվ հասարակությունը, իր ներսում կուտակելով համապատասխան լիցքեր, 88 թվականի փետրվարին ի հայտ եկավ բոլորովին նոր՝ անճանաչելի դեմքով։ Նման «դրական համաճարակները» լինում են այն դեպքում, երբ ակտիվ մարդկանց վարքը վարակիչ է դառնում իրենց շրջապատի համար։ Առհասարակ մենք բոլորս պետք է հենց դրան էլ ձգտենք՝ մեր պոզիտիվ քայլերով նպաստել «դրական համաճարակի»՝ մարդկանց, հասարակության առողջացմանը։ Այդպիսի դեպքեր լինում են նաև լրագրության մեջ»,–գրում է թերթը։

Մանրամասները՝ թերթի այսօրվա համարում։