Խոշոր ձեռնարկությունները սկսել են ապրանքաշրջանառության վերաբերյալ ավելի շատ փաստաթղթեր տրամադրել

Շրջանառության հարկ վճարող հանդիսացող փոքր ու միջին ձեռնարկատերերը «Շրջանառության հարկի մասին» օրենքում նախատեսված փոփոխությունների դեմ որպես հակափաստարկ մշտապես նշում էին խոշոր ձեռնարկատերերի կողմից փաստաթուղթ չտրամադրելը: Այս հարցն իսկապես խնդրահարույց էր, քանի որ անտրամաբանական կլիներ, եթե գործարարները միևնույն ժամանակ հրաժարվեին նոր օրենքի մյուս առանցքային դրույթից` շրջանառության հարկը 3,5%-ից 1% իջեցնելուց: Դատելով ֆինանսների նախարարության հրապարակած վերջին տվյալներից` ՀՀ կառավարությունը փաստաթղթաշրջանառության ակտիվացման ուղղությամբ որոշ գործնական քայլեր է ձեռնարկել:

Ինչպես հայտնի է` կառավարությունը տնտեսության ստվերայնությունը կրճատելու համար շրջանառության հարկ վճարողներին առաջարկում էր պահպանել փաստաթղթավորման խիստ ընթացակարգեր, ինչի շնորհիվ հնարավոր կլիներ արտացոլել շրջանառության իրական ծավալները: Սա իր հերթին լույս կսփռեր թե՛ խոշոր տնտեսվարողների և թե՛ ՓՄՁ-ների տնտեսական գործունեության «մութ ու լուսավոր» հատվածների վրա, հետևաբար` կմեծանային նաև բյուջե մուտքագրվող հարկերի ծավալները:

Սակայն դրա համար պահանջվող փաստաթղթերի ձեռքբերումը և ապրանքների գույքագրումն ըստ ՓՄՁ ներկայացուցիչների` որոշ խնդիրներ առաջ կբերեին, ինչից խուսափելով` նրանք պահանջում էին չեղյալ հայտարարել օրենքը: Այդ խնդիրներից գլխավորը, ինչպես նշվեց, խոշոր ներմուծողների ու արտադրողների կողմից մատակարարված ապրանքների ծավալներին համարժեք փաստաթղթեր չտրամադրելն էր, ինչից էլ հիմնականում բողոքում էին գործարարները:

Այս խնդրի հետ կապված վարչապետը նշել էր, որ կան մարմիններ, որոնք հետևելու և պատասխանատվության են ենթարկելու փաստաթղթեր չտրամադրող ձեռնարկատերերին, իսկ նոր օրենքի շրջանակներում ՓՄՁ-ները պետք է օգնեին, որպեսզի բացահայտվեն այդ անբարեխիղճ խոշոր ձեռնակատերերը: Ինչպես կարելի է հասկանալ ՀՀ հարկային ծառայության հրապարակած տվյալներից` համապատասխան մարմինները զգալի աշխատանքներ են տարել տնտեսության մեջ փաստաթղթաշրջանառության ծավալների մեծացման նպատակով:

Այսպես. հոկտեմբերի 1-ից 10-ն ընկած ժամանակահատվածում նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի համեմատ մատակարարների կողմից դուրս գրված հարկային հաշիվների քանակի աճը կազմել է 50 հազար 367 հատ կամ 106%, որոնցում արտացոլված շրջանառության գումարը աճել է 466.3մլն դրամով կամ 8%-ով:

Սա նշանակում է, որ խոշոր մատակարարները սկսել են ավելի շատ փաստաթղթեր տրամադրել նախորդ տարվա նույն հատվածի համեմատ, ինչն էլ պահաջում էին ՓՄՁ-ները: Հրապարակման համաձայն` այդ աճը պայմանավորված է մի քանի խոշոր հարկ վճարողների կողմից դուրս գրված հարկային հաշիվների և շրջանառությունների աճով, որոնց թվում են, մասնավորապես`«ԱԼԵՔՍ ԳՐԻԳ»՝ 405.9մլն (1636 հատ), «Գրանդ Քենդի հայ-կանադական ՀՁ»՝ 211.5մլն (11976 հատ), «ՎԻՏԵՍ»՝ 228.7մլն դրամ (նույն քանակի պարագայում) ընկերությունները: Նշված հարկ վճարողների մոտ 2014 թվականի հոկտեմբերի 1-ից 10-ն ընկած ժամանակահատվածում նախորդ ամսվա նույն ժամանակաշրջանի համեմատ մատակարարների կողմից դուրս գրված հարկային հաշիվների քանակի աճը կազմել է 10 հազար 901 հատ կամ 13%, որոնցում արտացոլված շրջանառության գումարն աճել է 778.7մլն դրամով կամ 14%-ով:

Փաստաթղթաշրջանառության այս և մի շարք այլ ցուցանիշների բարելավումը հույս են ներշնչում, որ 2015թ-ի փետրվարի 1-ից, երբ կրկին կվերագործարկվեն «Շրջանառության հարկի մասին» օրենքի փաստաթղթավորման մասին դրույթները, ՓՄՁ-ների համար ավելի հեշտ կլինի ապահովել նոր օրենքի առավել թղթատար պահանջները, իսկ  մանր ու միջին ձեռնարկատերերը խոշոր գործարարներից դժգոհելու ավելի քիչ պատճառներ կունենան:

Նորայր Բադալյան