Թատրոնում այդքան «թատրոն» չկա, ինչքան ԱԺ-ում, Կառավարությունում. ռեժիսորը՝ աներազանք Հայաստանի մասին

«Երբեք չեմ գնա Հայաստանից»,- ասում է զրուցակիցս: Չի գնա, որովհետև այլ երկրում, ինչպես ինքն է ասում, չի կարողանալու տունը «ռեմոնտ» անել:

Araratnews.am-ի զրուցակիցն է,  ՀՀ ժողովրդական արտիստ,  ռեժիսոր Նիկոլայ Ծատուրյանը:

—Պարո´ն Ծատուրյան, եթե Ձեր հայեցողությանը թողնեմ, ինչի՞ց կխոսեք:

-Իմ ընտանիքից:

—Լավ, մի ուրիշ անգամ կխոսենք: Հիմա անդրադառնանք մեր երկրին, ո՞րն է ամենամեծ խնդիրն այսօր Հայաստանում:

-Այնքան շատ են, չգիտեմ՝ որից սկսել, երևի թե ամենամեծ  խնդիրն արտագաղթն է, որը հասնում է հսկայական չափերի: Եթե այսպես շարունակվի՝ մենք կունենանք Հայաստան առանց հայերի: Երբ ասում եմ՝ ամենահաճելի բանը, ինչից կխոսեմ՝ իմ ընտանիքն է, դա նրանից է, որ իմ ընտանիքից ոչ ոք չի արտագաղթել, իրենք այստեղ են եւ մնալու են այստեղ: Շատ եմ հրավերներ ստացել. Նյու Յորքում բեմադրություն արեցի, ասացին՝ արի այստեղ մնա, Հալեպում 18 տարի գնացել, բեմադրություն եմ արել, այնտեղ եւս ինձ առաջարկել են մնալ, բայց ասել եմ՝ ոչ: Ոչ՝ ոչ թե նրա համար, որ ուշքս գնում է հայրենիքի համար, առաջ այդպես էր, հիմա՝ չէ, այս հայրենիքն արդեն իմը չէ, այլ՝ որովհետև դրսում չեմ կարողանում, դրսում ապրող մարդն իր տունը «ռեմոնտ» չի անում, մեկ է՝ իրենը չի, ժամանակավոր կարգավիճակ է: Ես սիրում եմ ի՛մ տունը, ի՛մ հողը…

— Ասում եք՝ հայրենիքին այլեւս Ձերը չէ, ե՞րբ դադարեց Ձերը լինելուց:

-Երբ,  իբրեւ թե, անկախացավ:

—Իսկ մինչ անկախացումը Ձե՞րն էր:

-Գոնե տեսնում էի՝ այդ անիծյալ Սովետական միությունն իսկապես զարկ է տալիս հանրապետությունների զարգացմանը: Այդ ապուշ կոմունիստական կուսակցությունն ուներ շատ հեռահար ծրագիր, եւ այդ ծրագիրն իրականացնում էր: Հիմա ծրագիր չկա, Հայաստանն ուր է  գնում՝ չգիտեմ: Վերացել է երազանքը, այն երազանքը, թե ինչպիսի Հայաստան պետք է տեսնենք, իսկ երբ երազանքն է վերանում, վերանում է նաեւ մնացած ամեն ինչը: Իմը չէ հայրենիքը, օլիգարխներին է, փողի փուչիկներին է, որոնք ամեն ինչ առնում եւ իրենցով են անում:

-Ինչպե՞ս վերադարձնել արտագաղթածներին:

— (Մտածում է— հեղ.) Նախ պետք է հասկանանք՝ ինչու  են գնացել: Ես սիրում եմ օրենքը, բայց, երբ այն անընդհատ շրջանցում են՝ սկսում եմ չսիրել։ Սիրում եմ կարգ ու կանոնը, բայց երբ այն չկա՝ սկսում եմ չհավատալ այդ ամենին։ Երբ տեսնում եմ Վարդան Պետրոսյանը դժբախտ պատահարի մասնակից է դառնում, եւ շատ խիստ դատում են, իսկ օլիգարխների տղաները կրակում են իրար վրա ու ազատ ման են գալիս, երբ Հայաստանում իշխի ոչ թե փողը, այլ բարոյականությունը՝ մարդիկ կվերադառնան. մեզ բարոյականությունն է պակասում: Քանի դեռ մենք մեր հույսը դնում ենք Ռուսաստանի, Եվրոպայի, Ամերիկայի վրա՝ ոչինչ չի ստացվի:

-Իսկ Դուք  հավատո՞ւմ եք, որ այդ օրը կգա:

-Եթե ես չլինեի 70 տարեկան, կհավատայի (ծիծաղում է-հեղ.): Կարծում եմ՝ 6725 թվականին Հայաստանը մի բանի նման կդառնա:

-Ռուսաստանի հետ մեր հարաբերություններից կխոսե՞ք:

-Ռուսաստանն անընդհատ սպասում է՝ երբ ենք մենք իրեն օգնելու (կատակում է-հեղ.): Ռուսաստանն ինքը հիմա բավական ծանր տնտեսական վիճակում  է՝ պատժամիջոցներ եւ այլն… Ռուսաստանն իմպերիա է  եւ ուզում է այդ վիճակը վերականգնել: Ուկրաինան հեռացավ, ջղայնացել է, ամբողջ Մերձբալթիկան հեռացավ իրենից, հիմա էլ մուսուլմաններն են ակտիվացել: Մենք չենք օգտագործում այն հանգամանքը, որ միակն ենք Անդրկովկասում՝ Ռուսաստանի հետ լավ հարաբերություններ ունեցող: Մենք կարող ենք ինքներս պայմաններ դնել, բայց շատ ստրկամիտ ենք:

-Ազգի հոգեբանությո՞ւնն է, թե՞ իշխանությունների վարած քաղաքականության արդյունք:

-Ազգի հոգեբանությունն է, մենք սովոր չենք պետականության՝ Խաչատուր Աբովյանից սկսած այս վիճակում ենք: Իշխանությունն էլ, ինչպես հայտնի արտահայտությունն է ասում՝ ամեն մի ազգ արժանի է իր իշխանությանը, իսկ իշխանությունն էլ՝ ազգին: Հիմա մեզ միայն մի բան է պակաս, որ այդ թերաճը գա ու որևէ պաշտոն ստանձնի Հայաստանում։ Գիտես չէ՞ ում մասին եմ ասում, դե Արա Աբրահամյանի, որը ո´չ հայերեն գիտի, ո´չ ռուսերեն, ո´չ անգլերեն, ո´չ էլ կարողանում է միտք արտահայտել: Տե´ս՝ ուր ենք գլորվել, որ հնարավոր է՝ նրան ընտրեն. ինքը կտա ոչ թե 5 000 դրամ ընտրկաշառք, այլ՝ 25 000, իսկ ժողովուրդն էլ ոչխար-ոչխար կգնա, կընտրի:

-Բայց օրենսդրական արգելք գոյություն ունի, ինքը Հայաստանում չի բնակվում, ի՞նչ պաշտոնի մասին է խոսքը:

-Ի՞նչ, ի՞նչ արգելք: Մեզ մոտ օրենքն ամեն պահ է խախտվում: Հիմա էլ Սահմանադրությունն են փոխում,  այս հինը մաշեցրել են, հիմա էլ մարդակենտրոն Սահմանադրություն են ընդունում, ինչի գործողը մարդախուսափողակա՞ն էր: Դատարկ-դատարկ բաներ են, թատրոնի մարդ եմ, բայց թատրոնում այդքան «թատրոն» չկա, ինչքան Ազգային ժողովում է, Կառավարությունում: Միակ բանը, որ ինձ դուր եկավ, այն է, որ Ադրբեջանն այդքան ոգևորվել էր, ի վերջո մի քանի ռակետներ թողեցինք՝ ցույց տալով, որ մենք կանք:  Ինձ դուր է գալիս նաեւ այն, որ մեր ջահելները ըմբոստանում են, բայց չպետք է թույլ տանք, որ մեզ շեղեն: Երբ տրանսպորտը 150 դրամի փոխարեն մնաց 100՝ շատ ոգևորվեցինք, չտեսանք, որ այդ նույն ժամանակ իշխանությունը շատ ավելի կարևոր հարցեր էր լուծում: Կուտ են տալիս ժողովրդին, իսկ այնտեղ հրաժարվում են Եվրամիությունից, գնում են Ռուսաստան, հետո մենք՝ իյա՜, ո՞նց, ե՞րբ: Դա այն կուտն է, որ տալիս են հավին, բայց այնտեղից դանակը բերել են, որ վիզը կտրեն, խաբար չէ: Այդպես շարունակաբար ժողովրդի ուշադրությունը շեղում են ապուշ-ապուշ բաների վրա:

-Ինչո՞ւ են փոխում Սահմանադրությունը, պարոն Ծատուրյան:

-Երբ մի գործ եմ սկսում, հասցնում եմ մինչև վերջ, հիմա այս Սահամանդրությունն իբրև մարսել են, բոլոր կետերը տեղը տեղին կատարում են, արդեն հնացել է, փոխելու ժամանակն է: Ի՞նչ եք արել, ոչ մի բան էլ չեք արել (նկատի ունի իշխանություններին- հեղ.): Մենք գիտենք՝ ինչու են փոխում, դու էլ, ես էլ: Փոխում են, որ իշխանությունները մնան իշխանության:

—Կմասնակցե՞ք Սահմանադրական հանրաքվեին:

-Ես իմ կյանքում ոչ մի ընտրության չեմ մասնակցել: Մի անգամ եմ մասնակցել, այն էլ մայրս շատ խնդրեց, որ իրեն տանեմ ընտրության եւ պահաջեց, որ ես ընտրեմ: Մայրս հարցրեց՝ ում ես ընտրել, ասացի, որ ոչ մեկի չասես՝ ինձ:

—Մտավորականների ձայնը միշտ  ավելի լսելի է, գուցե նաեւ ժողովրդի շրջանում սպասված, ինչո՞ւ  է մեր մտավորականների գերակշռող մասը միշտ լուռ:

-Բանակում զինվորներն ինչի՞ց են վախենում:

-Երևի թե  ներիքն կոնֆլիկտներից:

-Զուգարան մաքրելուց: Հենց մտնում ես քաղաքականություն, ոնց որ զուգարան մտնես. սուտ, կեղտ, զզվելի։ Դրա համար շատերը չեն խառնվում: Տանել չեմ կարողանում սուտը, իսկ քաղաքականության մեջ 90 տոկոսը սուտ է:

-Գուցե սեփական շահերը թո՞ւյլ չեն տալիս խառնվել:

-Ի՞նչ սեփական շահեր, ես մեռա փիս-փիս բաներ ասելով, բայց գիտե՞ք՝ ինչ վիրավորական է՝ շունը հաչում է՝ քամին փչում: Սկսում ես արդեն հոգնել, մտածում ես՝ ձեր հերն էլ անիծած:

-Այս իշխանությունների՝ մասնավորապես Սերժ Սարգսյանի փոխարեն, ո՞ւմ եք տեսնում երկրի ղեկավարի պաշտոնում:

-Միշտ դեմ եմ եղել՝ լավ Սերժին հանեն, ո՞ւմ նշանակեն, չկա այդպիսի բան: Երբ անհրաժեշտությունը հասունանում է, հիմա չեմ կարող ասել՝ ով, իհարկե, կան ինչ-որ մարդիկ: «Մուսա լեռան քառասուն օրը»  վեպում պայքարն ո՞վ գլխավորեց, որտեղի՞ց էր եկել:

-Գաբրիել Բագրատյանը՝ Ֆրանսիայից:

-Հա՜, տեսնում ես, ուրեմն մեկ էլ կարող է այդպես մեկը հայտնվի, որը դրսից տեսել է՝ ինչ է կատարվում եւ գիտի՝ ինչ պետք է անի: Իհարկե, դա Արա Աբրահամյանը չէ, Ատված ոչ անի։ Բայց մեկը կհայտնվի:

—Ի՞նչ ելք եք տեսնում ստեղծված իրավիճակից:

-Խելոք, բանիմաց կառավարություն է մեզ պետք: Երբ մեր երկրում զարգանան տեխնոլոգիաները, բարելավվի կրթությունը, երեխաները մեծանան մտածող, այլ ոչ թե կիսագրագետ, այդ ժամանակ էլ երկիրը կսկսի շնչել: Պետք է երկիրը ոտքի կանգնեցնելու հեռահար ծրագիր լինի, որով այն կդառնա փոքր, բայց հզոր Հայաստան:

Զրուցեց՝ Շողիկ ԳԱԼՍՏՅԱՆԸ