Հարցազրույց Harwal ընկերության սեփականատեր և գլխավոր գործադիր տնօրեն Հարութ Հովհաննիսյանի հետ
Harwal ընկերության սեփականատեր և գլխավոր գործադիր տնօրեն Հարութ Հովհաննիսյանը համարվում է արդյունաբերության ոլորտում աշխարհի բացառիկ գործարարներից մեկը, որը լավագույնս տիրապետում է և՛ տարբեր երկրների ու աշխարհամասերի տնտեսական դաշտերի նրբություններին, և՛ արտադրանքի թողարկման ու նոր տեխնոլոգիաների ներդրման նրբություններին: Նրա գործարանները թողարկում են 5000-ից ավելի արտադրատեսակներ, մեծ մասամբ՝ շինարարական նյութեր: Հովհաննիսյանի հետ araratnews.am-ը զրուցել է Երևանում:
— Պարոն Հովհաննիսյան, ինչպե՞ս է կազմավորվել Ձեր բիզնեսը և ի՞նչ ճանապարհ է անցել:
— Ամեն ինչ սկսվել է ընտանեկան բիզնեսից: Հայրս տպագրական գործ ուներ Լիբանանում, 1968-69թթ. Բեյրութում այդ գործը ես հանձն առա: Ժամանակի ընթացքում այն ընդլայնվեց, 72-ին` Լիբանանում և 75-ին, երբ պատերազմ սկսվեց, տեղափոխվեցինք Եվրոպա, Կիպրոս, Իտալիա, Սաուդյան Արաբիա և ի վերջի որոշեցինք, որ մեզ համար ամենահարմար տեղը Դուբայն է: 76-ից գործի մեծ մասը Լիբանանից Դուբայ տեղափոխեցինք և Դուբայում սկսեցինք ընդլայնել: Այդ ժամանակ դեռ Harwel անվանումը չկար: 1981թ-ին Harwal ընկերությունը հիմնեցինք հոլանդացի մի գործընկերոջ հետ, ով մեզ համար հումք հայթայթող ընկերության մարքեթինգի տնօրենն էր: Իր և իմ անվան առաջին երեք տառերն են Harwal-ի տառերը: Ընկերությունը գրանցվեց Կիպրոսում, որպես օֆշորային ընկերություն: Այսօր շուրջ 4500 աշխատող ունենք, ունենք 30 գործարաններ Արաբական Միացյալ Էմիրություններում` Աբու Դաբիում, Դուբայում և Շարժայում, վերջին 3-4 տարիների ընթացքում 6 գործարան կառուցեցինք Սաուդյան Արաբիայում: 2 գործարան ունենք Լոս Անջելեսում, Ռուսաստանում ունենք 3 գործարան, իսկ Հայաստանում՝ մի քանի ներդրումների մասնակցություն ունենք` Պոլիպլաստը, Զովքը, Հայէկոնոմբանկը: Մեր տարեկան շրջանառությունն այսօր 625 մլն դոլար է և առաջիկա տարիներին ավելի կմեծանա: Տնտեսական ճգնաժամը շատ մեծ ազդեցություն էր թողել մեզ վրա՝ և՛ ռուսական ներդրումների, և՛ Ամերիկայի մեր գործերի, և՛ Էմիրությունների: Հիմա ճգնաժամից դուրս ենք գալիս և տարեկան 15-20% աճ ունենք:
— Փաստորեն, Ձեր բիզնեսը բավականին արագ է ընդլայնվել վերջին 40-50 տարում: Ձեր ռազմավարության ի՞նչ առանձնահատկություններ կնշեիք, որն օգնել է այսքան հաջողակ լինել:
— Մեր ռազմավարության հիմնական բնորոշիչը թե՛ տարածքային, թե՛ շուկայական և թե՛ ապրանքների դիվերսիֆիկացիան է: Որպեսզի կախված չլինենք մեկ տարածքից կամ ապրանքից: Օրինակ` երբ Դուբայում ճգնաժամ եղավ, Սաուդյան Արաբիայում մեր գործերը լավ էին: Անշուշտ նման դիվերսիֆիկացված ընկերության մենեջմենտը շատ դժվար է, որովհետև ամեն բաժին իր մասնագետներն ու նրբություններն ունի: Բայց մենք հաջողությամբ կարողացել ենք հետևել բոլոր գործերին: Տարբեր երկրներում տարբեր գործընկերներ ունենք, ամեն մեկը իրենց հոգեբանությունն ունի, բայց այդ տարբերությունների հարուցած դժվարությունները հաղթահարելի են:
— Որո՞նք են ձեր ընկերության գործունեության հիմնական ուղղությունները:
— 65%-ը շինարարական նյութերի արտադրությունն է: Խողովակները, օրինակ, կազմում են մեր թողարկման 18-19%-ը, էլեկտրական բանալիների համակարգը` 18-20%: Թողարկում ենք շենքերի պատեր, վերհարզներ, որոնց գծով Միջին Արևելքի մեջ ամենամեծ գործարանն ունենք` տարեկան մոտավորապես 4 մլն քառ. մետր արտադրությամբ: Այդ ամենը թողարկման 65%-ն է, ինչպես արդեն նշեցի: Փաթեթավորման պարագաների արտադրությունը մեր թողարկման 20%-ն է կազմում, 15%-ն էլ` սպառողական ապրանքներն են` կահկարասի, տան զանազան պարագաներ (պարտեզի աթոռներ, սեղաններ և այլն): Ունենք նաև հանքային ջրերի ու հյութերի արտադրություն, ինչպես Հայաստանում` «Զովքի» մեջ, այնպես էլ Դուբայում (5 հոսքագիծ):
— Ի՞նչ իրավիճակ է այսօր աշխարհում տեխնոլոգիաների ոլորտում: Շա՞տ է արդյոք լարվածությունը և նոր տեխնոլոգիաներ ներմուծելու անհրաժեշտությունը:
— Այո՛, մեծ տարբերություն կա այսօրվա և տասնամյակներ առաջ եղած տեխնոլոգիաների միջև: Կենտրոն ունենք, որտեղ 350 ինժեներներ են աշխատում, որոնք հետևում են աշխարհի տեխնիկական զարգացմանը: Նրանք բացահայտում են, թե ինչ նոր տեխնոլոգիաներ են հայտնվել, որոնք կարելի է ներմուծել արտադրության մեջ: Գործի այդ մասը հենց ես էլ կառավարում եմ, որովհետև շատ կարևոր է:
— Դուք ոչ միայն Harwal-ի հիմնական սեփականատերն եք, այլև գլխավոր գործադիր տնօրենը: Նման մեծության ընկերություններում սովորաբար մենեջմենթն առանձնացված է սեփականատերից: Ինչպե՞ս եք կարողացել համադրել այս երկու ուղղությունները, դժվար չէ՞ արդյոք:
— Դժվարություն չկա, որովհետև լավ մասնագետների թիմ ենք ձևավորել: Ունենք պաշտոնյաներ, որ 35 տարի առաջ ենք ընդունել, և դեռ աշխատում են: Երբ որ անցնում են թոշակի, ուզում են, որ իրենց երեխաները կամ ազգականները զբաղեցնեն իրենց տեղը: 4500 հոգանոց ընտանիք է Harwal-ը: Հեշտ չէ մեր ընկերությունում պաշտոնյա լինելը, բայց մենք հեշտությամբ թույլ չենք տալիս, որ արդեն կայացած ու փորձառու մասնագետները հեռանան:
— Ովքե՞ր են ձեր արտադրանքի հիմնական սպառողները:
— Մենք վաճառում ենք մեր արտադրանքը մոտավորապես 58 երկրներում` ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում: Որոշ ապրանքներ կան, որոնք մենք եվրոպական շուկայի թիվ մեկ հայթայթողն ենք, օրինակ` պարտեզի տնակները: Անցած տարի մոտ 90 հազար տնակ ենք վաճառել: ԱՄՆ-ում ոչ միայն արտադրություն ունենք, այլև Դուբայի արտադրանքի մի մասը ԱՄՆ ենք ներմուծում: Ընդհանուր առմամբ, թողարկման մեծ մասը` մոտ 55%-ը, տեղական շուկաներում ենք վաճառում, 45%-ը` արտահանում ենք: Շինարարական ապրանքների մեծ մասը Մերձավոր Արևելքում է` Սաուդյան Արաբիա, Էմիրություններ, Օման, Քաթար, Բահրեյն, Քուվեյթ, Իրաք, Լիբանան, Հորդանան: Վերջերս ընդլայնվեցինք դեպի Եգիպտոս, Հյուսիսային Աֆրիկա և Մեծ Բրիտանիա:
— Ինչ հիմնական տարբերություններ կան տարբեր աշխարհամասերի այս երկրների տնտեսական կարգավորման դաշտերում: Որտե՞ղ է ավելի հեշտ:
— Ամեն տեղ իր դժվարություններն ու առավելություններն ունի: Եվրոպայում դժվարություններ կան բյուրոկրատիայի հետ կապված: Ամերիկայում այդ մասով ավելի հեշտ է: Էմիրություններում այլ դժվարություններ կան` կապված վիզաների, օտարերկրացիներին աշխատեցնելու և տուն ուղարկելու հետ (բաժին ունենք, որը հատուկ այդ հարցերով է զբաղվում) և այլն: Չենք կարող ասել, թե մի տեղ հեշտ է, մյուսում` դժվար, ամեն տեղ իր դժվարություններն ու առավելություններն ունի։
— Ի՞նչ հեռանկարներ կան առաջիկա 5, 10, 15 տարիների համար:
— Պետք է շարունակենք մեր ռազմավարությունը: 2008-2009-ի ճգնաժամը շատ խորն էր և շատ բացասաբար ազդեց մեզ վրա` այն պահին, երբ մենք շատ արագ ընդլայնվում էինք: Ամեն դեպքում կարողացանք հաղթահարել ճգնաժամը հենց դիվերսիֆիկացիայի շնորհիվ: Պետք է շարունակենք նաև որակի վրա աշխատել, մենք չենք կարող իջեցնել որակը: Միշտ ամենաբարձրորակ ապրանքներն ենք թողարկել և դա պետք է մնա մեր հիմնական ռազմավարական ուղղություններից մեկը: Պետք է շուկաներն ու տարբեր ապրանքներ տարբեր նորացված տեխնոլոգիաներով արտադրենք: Նախատեսում ենք առաջիկա 5 տարվա մեջ ամեն տարի 15-20%-ով ավելացնել թողարկումը: 10 տարվա կտրվածքով չեմ կարող ասել, հատկապես որ Մերձավոր Արևելքում շատ փոփոխություններ են լինում:
— Դուք փաստորեն տիպիկ հայկական ընտանիք եք: Կպատմե՞ք Ձեր նախնիների և երեխաների մասին:
— Նախնիներս Թուրքիայից ջարդի պատճառով են դուրս եկել և հաստատվել Լիբանանում: Մայրս Լիբանանում է ծնվել, ես` նույնպես: 3 տղաններ ունեմ, բոլորն էլ հայ մեծացան` շնորհիվ տիկնոջս, ով զբաղվեց նրանցով, երբ որ ես զբաղված էի գործերով: Շատ հպարտ ենք նրանցով: Երեքն էլ ԱՄՆ-ում սովորեցին, ամուսնացան հայ ընտանիքի աղջիկների հետ, 7 թոռ ունենք` չորս աղջիկ, երեք տղա: Փորձեցինք նրանց էլ ամբողջությամբ հայ մեծացնել, բայց այնքան էլ չհաջողեցինք, ինչպես մեր զավակների դեպքում էր: Սակայն դեռ ժամանակ կա, փոքր են, մեծ թոռս 18 տարեկան է, ամենափոքրը` 7 տարեկան:
